Nieuws | Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân

Nieuwsberichten met het label 'Kerktorens':

Terug naar alle nieuwsberichten

Routekaart langs onze monumenten

Banner voor nieuwsbericht Routekaart langs onze monumenten

Klik hier om de routekaart te bekijken.


Een groot deel van die molens en kerktorens in de gemeente Noardeast-Fryslân is eigendom van en wordt beheerd door de Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân (voorheen Dongeradeel). Deze stichting is dit jaar 30 jaar jong.

 

Monumentenbehoud

Bij alle molens en kerktorens vond en vindt regelmatig groot onderhoud plaats en worden restauraties uitgevoerd. Zo blijven de monumenten van de stichting er in volle glorie bijstaan! De stichting wil de monumenten echter ook graag onder de aandacht van een zo groot mogelijk publiek brengen. Zo zijn er lesbrieven voor het basis- en voortgezet onderwijs geschreven, participeert de stichting regelmatig in de jaarlijkse Open Monumentendagen en was men betrokken bij het landelijk pilotproject ‘Sprinklers in Molens’. En of het nu gaat om het draaiend houden van de molens of het bestuurswerk, het zijn vrijwel allemaal vrijwilligers die zich hiervoor inzetten.

Alternatieve Open Monumentendag

Op zaterdag 7 oktober organiseerde de stichting een alternatieve Open Monumentendag in de gemeente Noardeast-Fryslân: bijna alle kerktorens/ kerken en molens in voormalig Dongeradeel en een deel van Ferwerderadiel waren toen geopend en er vonden overal rondleidingen, lezingen en theateruitvoeringen plaats. De ‘normale’ Open Monumentendag vielen dit jaar namelijk begin september samen met de Admiraliteitsdagen en konden toen in Dokkum niet doorgaan.


Gemeenteraad bezoekt Stichting Monumentenbehoud

Banner voor nieuwsbericht Gemeenteraad bezoekt Stichting Monumentenbehoud

Op woensdag 21 september bracht een ruime vertegenwoordiging van de gemeenteraad van Noardeast-Fryslân in het kader van ‘It Poadium’ een bezoek aan de koren- en pelmolen Zeldenrust op het Baantjebolwerk te Dokkum. Hier werden de raadsleden ontvangen door het bestuur van de Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân en een drietal vrijwillige molenaars van de stichting.


Nasjonaal erfgoed: in saak fan regionaal belang!
Stichtingsvoorzitter Henk van der Veen gaf een presentatie over het werk van de stichting onder de titel: ‘Nasjonaal erfgoed: in saak fan regionaal belang!’ De stichting is trots op haar rijksmonumenten: 28 kerktorens en 7 windmolens en slaagt erin om deze in een goede conditie te houden met behulp van financiële bijdragen van de gemeente, het rijk, de provincie en diverse fondsen.
In de presentatie werd ook stilgestaan bij het belang van een gemeentelijke monumentenlijst. Naast de vele rijksmonumenten zijn er in de gemeente tal van bijzondere bouwwerken, die het behouden waard zijn, maar niet aan de criteria van een rijksmonument voldoen: hiervoor kan plaatsing op een gemeentelijk monumentenlijst van groot belang zijn. De oproep aan de raadsleden was dan ook om hier zo spoedig mogelijk in te voorzien.


Gedachtewisseling en rondleiding
Er was naar aanleiding van de gestelde vragen een levendige gedachtewisseling met de raadsleden over het belang en het behoud van monumenten in onze gemeente, waarbij duidelijk werd dat de stichting haar zaken goed voor elkaar heeft en vol plannen zit voor het in stand houden van onze regionale monumenten.

Hierna volgde een rondleiding door de molen. De aanwezige molenaars namen de raadsleden mee tot boven in de kap van de molen en vertelden wetenswaardige zaken over de molen en het werk van de molenaar. De raadsleden waren zichtbaar onder de indruk van dit prachtige, 160 jaar oude monument.


Restauratie molen De Hoop in Dokkum
Ondertussen gaan de werkzaamheden van de stichting aan andere monumenten volop door: in Hantum staat de Hantumermolen in de steigers omdat deze een nieuwe rietbedekking krijgt, in Wânswert wordt druk gewerkt aan het herstel van de net overgedragen kerktoren en in Dokkum worden voorbereidingen getroffen voor de restauratie van korenmolen ‘De Hoop’. Binnenkort worden de roeden (wieken) gestreken voor herstelwerkzaamheden en wordt de kap van de molen getild voor een nieuwe rietbedekking. Zolang krijgt de molen een noodkap, waardoor hij er als een zogenaamde ‘peperbus’ uitziet. De werkzaamheden zullen tot begin 2023 duren, hoewel veel reparaties, zoals herstel van de stalen roeden, ook in de werkplaats van de molenmakers moeten plaatsvinden.

Fusie Monumentenstichtingen Noardeast-Fryslân / Waaksens klaar voor de toekomst

Persbericht  Nieuwe Dockumer Courant 17 augustus 2022 - Waaksens

Toren Foudgum weer opgeleverd na onderhoud

Banner voor nieuwsbericht Toren Foudgum weer opgeleverd na onderhoud

De toren naast de Mariakerk in Foudgum is afgelopen week weer opgeleverd na een periode van onderhoud. In opdracht van de Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel werkte Bouwbedrijf Van der Werff uit Dokkum aan het de toren. De afgelopen tijd stond de kerktoren aan het Piet Paaltjenspad in het dorp in de steigers. Na het geplande onderhoud aan onder ander het dak, schilderwerk en ventilatie is de toren weer in volle glorie te zien. 

Ventilatiegaten
Tijdens het onderhoud werd het dak in zijn geheel nagekeken en waar nodig hersteld. Soms waren panhaken aan vervanging toe en enkele schurftige pannen werden vervangen. Ook de pannen die niet meer goed pasten werden door andere exemplaren vervangen door Bouwbedrijf Van der Werff. Het voegwerk werd hersteld en het schilderwerk van de houten en ijzeren delen van de toren werd gedaan. Verder werden er nieuwe ventilatiegaten in de toren aangebracht. Op die manier wordt voorkomen dat er bij extreme weersomstandigheden vochtproblemen in de toren ontstaan.  

Toren bleef overeind 
In Foudgum besloot men in het verleden om de Mariakerk af te breken, maar de toren te laten staan. De laatgotische kerk werd begin 1800 afgebroken en in 1808 vervangen door een nieuwe - de huidige - kerk. De toren is zeer waarschijnlijk eind 12e eeuw opgericht en nadien regelmatig herbouwd, verhoogd en aangepast.  Een van de bekendste predikanten die de hervormde gemeente van Foudgum heeft gediend is François Haverschmidt (1835-1894), onder het pseudoniem van Piet Paaltjens schreef hij gedichten. 

Onderhoud
Gemiddeld eens in de zes jaar krijgen de 26 kerktorens van de SMD in de voormalige gemeente Dongeradeel een onderhoudsbeurt. Het Rijk, de Provincie en met name de Gemeente Noardeast-Fryslân financieren grotendeels dit groot onderhoud. De toren in Foudgum was na de bouwvak aan de beurt. Deze toren is in eigendom van de stichting monumentenbehoud Dongeradeel, die in 1993 werd opgericht. In het verleden nam deze stichting het beheer van 26 kerktorens en 7 molens van de toenmalige gemeente Dongeradeel over. Er werd gekozen voor een zelfstandige stichting, zodat er daadkrachtig kon worden opgetreden. De kerktorens en molens verkeerden soms in slechte staat en in een enkel geval moest zelfs worden gevreesd dat het landschap een eeuwenlang kenmerkend oriëntatiepunt zou kwijtraken. Met het huidige onderhoudsprogramma wordt dat voorkomen. 

Engwierumer toren weer uit de steigers na onderhoud

Banner voor nieuwsbericht Engwierumer toren weer uit de steigers na onderhoud

Ingwierrum – De toren bij de kerk in Ingwierrum is weer uit de steigers nadat deze werd onderhouden afgelopen tijd. Bouwbedrijf Dijkstra de Graaf uit Ingwierrum voerde in opdracht van de stichting Monumentenbehoud Dongeradeel het onderhoud uit. Er werd gezorgd voor het herstel van voeg- en metselwerk, het herstel, behandelen en schilderen van ijzeren onderdelen en houtwerk en het nakijken en herstellen van de pannendaken. 

Baken
De toren in Engierum diende lange tijd als een baken en vuurtoren voor de zeevaart: Ingwierrum lag toen aan de Lauwerszee.  Die functie heeft de toren inmiddels niet meer. Nadat de oude kerk rond 1725 was afgebroken werd in 1746 een nieuwe kerk gebouwd door Lieuwe Jelles. De nieuwe kerk werd tegen de bestaande middeleeuwse toren, die was blijven staan, aangebouwd. De toren dateert uit de 13e eeuw. De kerk staat op een terp en wordt omringd door een kerkhof. Doordat de nieuwbouw van de kerk in verhouding met de toren nogal groot uitviel lijkt de toren laag. 

Twee eigenaren
De toren is in eigendom van de Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel, die in 1993 werd opgericht. Uiteindelijk nam deze stichting het beheer van 26 kerktorens en 7 molens van de toenmalige gemeente Dongeradeel over. Alle kerktorens werden in 1798 door een wet van Napoleon eigendom van de burgerlijke overheid. Dat is ook in Ingwierrum het geval. De torens konden een militaire functie vervullen als uitkijkpost. En bij calamiteiten, zoals hoog water, was de toren een hoge, droge schuilplaats. Hierdoor komt het dat de toren en de kerk twee eigenaren hebben. Gemiddeld eens in de zes jaar krijgen de 26 kerktorens van de SMD in de voormalige gemeente Dongeradeel een onderhoudsbeurt. Het Rijk, de Provincie en met name de Gemeente Noardeast-Fryslân financieren grotendeels dit groot onderhoud.
 

Bijdrage van A.S. Talma Stichting

Het groot onderhoud aan de kerktoren van Ingwierrum kon mede worden gedaan door een subsidie van de A.S. Talma Stichting. Die besloot onlangs om de Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel een subsidiebedrag van €5.000,- toe te kennen voor het groot onderhoud van de kerktoren van Ingwierrum. In het verleden heeft deze stichting ook financieel bijgedragen aan het onderhoud van de drie grafstenen van de Talma familie en aan de restauratie van het orgel van de kerk van Ingwierrum. 

Onderhoud kerktorens 2015

Voor 2015 staat het onderhoud aan de kerktorens te Brantgum, Foudgum, Ingwierrum en Wetsens
(overhuiving) op de planning. Momenteel staan de torens van Brantgum, Ingwierrum en Wetsens in
de steigers. Foudgum volgt later nog dit jaar. Het onderhoud betreft in hoofdzaak het herstel van
metsel- en voegwerk, het conserveren van de balkankers en het schilderwerk aan de torens.
De werkzaamheden worden in het najaar afgerond. De in restauratie gespecialiseerde
bouwbedrijven Dijkstra De Graaf uit Ingwierrum en Van der Werff uit Dokkum voeren het onderhoud
uit.

Aak terug op de toren van Wierum

De kerktoren van Wierum heeft zijn gouden vissersschip weer terug.

 

Het schip komt uit 1840, en is na de storm in oktober verwijderd van de toren, het schip was krom gewaaid. Donderdagochtend 27-3-2014 kwamen bouwbedrijf Van der Werf uit Dokkum en kraanbedrijf Vrieswijk het schip weer terug plaatsen, ook een gedeelte van de toren is gerenoveerd. De totale kosten worden geschat op zo’n 10.000 euro. 

Stichting Monumentenzorg Dongeradeel noemt het schip uniek, omdat de meeste kerken een haan op de toren hebben

Haan terug op kerktoren Eanjum

Na een periode van afwezigheid, heeft de haan vrijdagochtend 28-10-2013 zijn terugkeer gemaakt op de kerktoren in Eanjum. De haan is teruggeplaatst door Sije Hoekstra van Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel.

 

De kerktoren van de St. Michaëlkerk in Eanjum is afgelopen september onder handen genomen door bouwbedrijf Dijkstra de Graaf uit Ingwierrum. Het restauratiewerk bestond uit het vervangen van enkele ankers en door schimmel aangetaste hoekstukken in het balkhout onder de dakgoot van de toren.

 

Wethouder Pytsje de Graaf benadrukte het nut van dit cultureel erfgoed: ''Een ieder die door Dongeradeel rijdt, zal herkenbaar voor elk dorp of stad een toren of molen vinden. Ieder monument met een eigen verhaal. Omdat ze al jaren het landschap bepalen is er na verloop van tijd onderhoud nodig om deze 'bakens' van het land in goede staat te houden.”

 

Deze dag was extra feestelijk omdat Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel haar 20-jarig bestaan vierde.

Oplevering restauratie kerktoren te Ie, een foto-impressie

Restauratie kerktoren Ie, enkele foto's ter illustratie

Groot onderhoud toren Mitselwier

Uit te voeren werkzaamheden:

  • Verwijderen van roestige gevelankers, schilderen en weer herplaatsen.
  • Voegwerk van het metselwerk controleren en plaatselijk herstellen.
  • Aangetaste houten onderdelen van kozijn en deur repareren en opnieuw schilderen.
  • Door houtrot aangetaste houten muurplaten worden vervangen. (een muurplaat is horizontale balk, die rondom onderaan de spits zit en de spits koppelt aan de onderliggende constructie)
  • Op de 1ste en 3de verdiepingsvloer worden enkele aangetaste vloerbalk vervangen.
  • De poesters (poesters zijn dakvlakken van een torenspits waar lood op zit) zijn plaatselijk aangetast. Het lood wordt hier verwijderd om het houtwerk te herstellen.
  • Voetlood vervangen (voetlood zit onder de onderste rij leien van de torenspits).
  • De houten galmborden worden geschilderd.